İNFERTİLİTE (KISIRLIK)

Kısırlık (infertilite) yani çoçuk sahibi olamama, düzenli cinsel ilişkiye ve korunmamaya rağmen 1 yıl içerisinde gebelik elde edilememesi olarak tanımlanır. 1 yıl içerisinde sağlıklı çiftlerin büyük bir kısmı gebe kalabilir. Kadın yaşı 35’in üzerinde ise veya öykü ve fizik muayenesinde kısırlıkla ilişkili olabilecek bulgular varsa araştırmalara daha erken başlamak gerekir.

Ülkemizde bu sorunun sıklığı hakkında doyurucu bir çalışma yoktur ancak A.B.D’den bildirilen raporlarda çiftlerin yaklaşık % 10-15’inin bu problemle karşılaştığı bildirilmektedir. Ülkemizde de benzer oranlar olduğu düşünülmektedir.

Kısırlık sebeplerinin yaklaşık %30 kadarını erkeğe ait faktörler oluşturduğu için yapılması gereken ilk test sperm analizidir. Burada spermin miktarı, sayısı, yapısı ve hareketliliği değerlendirilerek normal olup olmadığı değerlendirilir.

Kadının yumurtalık kapasitesi araştırılır. Adet döneminde USG yapılarak yumurtalık içerisindeki folliküller sayılır. Bazı kan testleri yapılır. Kadında yumurtlamanın olup olmadığı adetin 21. günü kanda basit bir hormon testi ile anlaşılır. Genellikle düzenli adet gören kadınların %95’i düzenli yumurtlar.

Tüplerin açık olup olmadığı HSG denen rahim filmi ile değerlendirilebilir. HSG tüplerin işlevi hakkında net bir bilgi vermez.

Kısırlık araştırmalarında gereksiz testler yapılması hem zaman hem de para kaybına yol açaçaktır. Bu nedenle önemli olan gerekli testlerin yapılmasıdır. Tedavide infertilite sebebine yönelik tedavi planlanır. Kadının yumurtlama problemi varsa ilaçlarla yumurtasının gelişmesini ve yumurtlamasını sağlarız. Erkekte; spermde problem varsa problemin boyutuna göre aşılama yada tüp bebek uygularız. Açıklanamayan infertilite dediğimiz araştırmalar neticesinde sebep bulamadığımız olgularda da oldukça başarılı tedaviler uygulanabilmektedir. Bunlarda da aşılama tedavisi oldukça iyi sonuçlar vermekte. Tedavide diğer bir seçenekte tüp bebek uygulamalarıdır.

Aşılamada öncelikle kadının haplarla veya iğnelerle yumurtasını geliştiririz. Ultrasonografi ile takibini yaparız. Yumurta gelişimi istediğimiz olgunluğa gelince yumurtalarını, kadına uygulanan bir iğne ile çatlatırız ve ondan yaklaşık 36 saat sonra aşılama işlemi gerçekleştiririz. Aşılamadan önce erkeğin spermi laboratuar şartlarında hazırlanır. En kaliteli ve hareketli spermler şeçilerek özel solüsyonlarla yıkanır. En iyiler seçilerek kadının rahminin derinliklerine, yumurtaya yakın bir kısıma verilir. Bu işleme aşılama diyoruz. Bu işlemi özellikle açıklanamayan kısırlık ve erkeğe bağlı kısırlıkta kullanmaktayız. Normal cinsel ilişkinin mümkün olmadığı durumlarda (psikolojik bozukluk, vajinismus) veya rahim ağzında problem olan hastalarda da aşılama yöntemini kullanmaktayız. Bazen erkeğe bağlı kısırlıkta sperm değerleri, aşılamada gebelik elde etmek için yeterli olmaz. O zaman tüp bebek tedavisi planlarız.

Tüp bebek işlemi; kadında yumurtaların haplar veya iğnelerle geliştirilmesi, toplanması ve toplanan yumurtaların vücut dışında, laboratuar ortamında eşinden alınan spermlerle döllenmesi ve oluşan embiryoların 2-5 gün sonra tekrar kadın rahmine yerleştirilmesi işlemidir. İlk kez 1978 yılında tüp bebek yöntemiyle Loise Brown isimli bir kız bebek dünyaya gelmiştir. 1990’lardan itibaren yeni tedavi yöntemleriyle bu konuda pek çok gelişme yaşanmıştır.

Tedavinin ilk aşaması yeterli sayıda kaliteli yumurta hücresi elde edebilmektir.Yumurta gelişimini sağlamak için çeşitli hormon preparatları kullanılmaktadır. Çok değişik ilaçlar ve protokoller vardır. Amaç daha çok yumurta ve embiryo elde ederek gebelik şansını artırmaktır. Tedavinin süresi yaklaşık 12-16 gündür. Yumurtanın son olgunlaşmasını sağlamak için çatlatma iğnesi uygulanır ve iğneden yaklaşık 36 saat sonra yumurta toplama işlemi yapılır.

Olgun yumurtalara spermle döllenme işlemi yapılır. Hasta işlemden sonra 1-2 saat dinlendikten sonra evine gidebilir. Daha sonra döllenme olup olmadığı kontrol edilir. Döllenmiş yumurtalar tekrar kültür ortamına konur ve gelişmesi beklenir. Kaliteli olanlardan seçilenler transfer aşamasına gelince kadının rahminin içerisine transfer edilir

Transfer işlemi USG eşliğinde yapılan ağrısız bir işlemdir. En iyi kalitede embiryolar transfer edildikten sonra eğer artan embiryolar varsa bunlar dondurularak saklanabilir. Hasta işlemden 1-2 saat sonra evine gidebilir. Embiryo transferi sonrası 12. günde gebelik testi yapılır.